Bijbelstudie

Waarom zalving?

Door de hele Bijbel heen wordt er met olie gezalfd. In het Oude Testament worden koningen gezalfd, priesters en zelfs de voorwerpen in het Heiligdom. Ook in het Nieuwe Testament zie je zalving terugkomen, denk bijvoorbeeld aan de zalving van zieken of de (dure) zalf die Maria Magdalena over Jezus heen goot.

---

Ook binnen de hedendaagse gemeentes zie je de zalving op allerlei manieren terugkomen. Er zijn gemeentes die letterlijk zalven met olie en er zijn gemeentes die de zalving meer symbolisch zien als de zalving met de Heilige Geest.

Wat de zalving precies is, waarom dat veelvuldig werd gedaan en hoe dat betrekking heeft op de hedendaagse Gemeente zijn vragen die bij velen opgekomen zijn en waar veel verwarring over is. Dit hoeft echter niet zo te zijn, we hoeven ons alleen maar tot het Woord van God te keren en open te staan voor de Waarheid om hier antwoorden op te vinden. U zult versteld staan van de grootsheid van Gods Woord!

Zalving in het Oude Testament

In het Oude Testament komt de zalving met olie veelvuldig voor. Zowel mensen als voorwerpen als offers werden gezalfd. De eerste keer dat de zalving wordt benoemd is als Jacob een steen zalft met olie nadat hij daar in een droom engelen over een ladder van en naar de hemel heeft zien gaan.

Genesis 28:18 (HSV)

¹⁸ Daarna stond Jakob’s morgens vroeg op. Hij nam de steen waar hij zijn hoofdkussen van gemaakt had, zette die overeind als een gedenkteken en goot er olie op.

We kunnen hier echter niet echt lezen waarom Jacob de steen zalft. We lezen wel dat hij deze plek het ‘huis van God’ (Beth-el) en de ‘poort van de Hemel’ noemt. Het is duidelijk dat hij ontzag heeft voor deze plek.

Heiliging

Als we verder in de Bijbel komen, komen we in Exodus terecht, waar de zalving veelvuldig voorkomt. Hier kunnen we wel lezen wat het doel of het resultaat van de zalving met olie is, namelijk: heiliging.

Exodus 29:21 (HSV)
²¹ Dan moet u wat van het bloed nemen dat op het altaar is, en van de zalfolie, en dat sprenkelen op Aaron, op zijn kleding, op zijn zonen en op de kleding van zijn zonen met hem. DAN ZAL HIJ GEHEILIGD ZIJN, hij, zijn kleding, zijn zonen en de kleding van zijn zonen met hem.

Exodus 40:9 (HSV)
⁹ Dan moet u de zalfolie nemen en de tabernakel met alles wat zich erin bevindt, zalven. U moet hem heiligen met alle bijbehorende voorwerpen, DAN ZAL HIJ HEILIG ZIJN.

Maar wat is heiliging precies en waarom wordt dat gedaan? Als we in de Bijbel zoeken naar wat heiliging precies is zijn er velen verzen waarin synoniemen (gelijke) en antoniemen (tegenovergestelde) woorden worden gebruikt voor ‘heilig’. Lees bijvoorbeeld de volgende verzen waarin heiligheid wordt uitgelegd als reinheid, rechtvaardigheid en schoon van zonden.

1 Korintiërs 7:14 (HSV)
14 Want de ongelovige man is GEHEILIGD door zijn vrouw en de ongelovige vrouw is geheiligd door haar man. Anders waren immers uw kinderen ONREIN, maar NU ZIJN ZIJ HEILIG.

1 Korintiërs 6:11 (HSV)
11 Sommigen van u zijn dat wel geweest, maar u bent SCHOONGEWASSEN, maar u bent GEHEILIGD, maar u bent GERECHTVAARDIGD, in de Naam van de Heere Jezus en door de Geest van onze God.

Ook zien we het tegenovergestelde van heiligheid in de Bijbel, namelijk de onreinheid, de onrechtvaardigheid en onschoon geweten en verontreinigde ziel.

Ezechiël 4:14 (HSV)
¹⁴ Toen zei ik: Ach, Heere Heere, zie, MIJN ZIEL IS NOOIT VERONTREINIGD, omdat ik van mijn jeugd af tot nu toe geen kadaver of wat verscheurd is, gegeten heb. Er is GEEN ONREIN vlees in mijn mond gekomen.

Openbaring 21:27 (HSV)
²⁷ Al wat ONREIN is, zal er niet inkomen, en ook niemand die zich bezighoudt met gruwelen en leugens, maar alleen zij die geschreven zijn in het boek des levens van het Lam.

We kunnen hieruit opmaken dat heiligheid is om vrij te zijn van zonde, schoon van vuiligheid in zowel de letterlijke als de figuurlijke zin van het woord. Alleen alles wat schoon is mag in de nabijheid van God komen en ingezet worden voor Zijn wil.

Toewijding

Dit brengt ons naar het doel van de zalving, de reiniging van mensen of voorwerpen, toewijding aan de Heer. Nadat een priester werd gezalfd of een voorwerp werd gezalfd in het Heiligdom, werd deze namelijk ingezet voor een doel wat de Heer heeft voorgeschreven. Kortom, het geheiligde voorwerp of de geheiligde persoon wordt aan de Heer toegewijd. We zullen deze aan de Heer toegewijde personen en voorwerpen op een rij zetten.

Priesters

Priesters van Israël werden gezalfd om in reinheid in de nabijheid van God te kunnen komen in het Tabernakel en het Heiligdom. Dat was niet om alleen maar bij God te kunnen zijn, ze waren daar toegewijd aan God, om Zijn werk uit te voeren. Zij verzorgden namelijk de reiniging van de offers en tempelvoorwerpen waarmee de offers en rituelen konden worden uitgevoerd voor Gods aangezicht. Met deze offers en rituelen kwam voor Israël de reiniging van zonden door het bloed van dierlijke offers.

Exodus 29:29 (HSV)
²⁹ En de geheiligde kleding die van Aaron is, moet voor zijn zonen na hem zijn, OM HEN DAARIN TE ZALVEN EN HEN DAARIN TOT PRIESTER TE WIJDEN.

Exodus 40:15 (HSV)
¹⁵ Dan moet u hen zalven zoals u hun vader gezalfd hebt, zodat zij Mij als priester kunnen dienen. En het zal gebeuren DAT HUN ZALVING VOOR HEN EEN EEUWIG PRIESTERAMBT ZAL BETEKENEN, al hun generaties door.

Hebreeën 10:2–3 (HSV)

² Zou er anders niet een einde gekomen zijn aan het offeren? Want zij die de dienst verrichtten, zouden zich dan in geen enkel opzicht meer bewust zijn van zonden, wanneer zij eens en voor altijd GEREINIGD waren. ³ Maar nu wordt men door deze offers elk jaar opnieuw aan de ZONDEN herinnerd.

Koning

Ook de koning van Israël is een aan de Heer toegewijde positie, namelijk om te regeren over Israël, wat eigendom van God is. Daarom zien we ook dat koningen werden gezalfd.

1 Samuel 10:1 (HSV)
Toen nam Samuel een oliekruik, goot die leeg op zijn hoofd, kuste hem en zei: Is het niet zo, dat DE HEERE U TOT EEN VORST OVER ZIJN EIGENDOM GEZALFD HEEFT?

2 Samuel 2:4 (HSV)
⁴ Toen kwamen de mannen van Juda en ZALFDEN DAVID DAAR TOT KONING over het huis van Juda. Men vertelde David: Het zijn de mannen van Jabes in Gilead die Saul begraven hebben.

Profeet

Hoewel het maar eenmaal wordt benoemd in de Bijbel worden ook profeten gezalfd in de bijbel. Een profeet is dan ook toegewijd aan de Heer om Zijn Woord te verkondigen tot wie hij gezonden is.

1 Koningen 19:16 (HSV)
¹⁶ … En Elisa, de zoon van Safat, uit Abel-Mehola, moet u TOT PROFEET ZALVEN in uw plaats.

Deuteronomium 18:18–19 (HSV)
¹⁸ Ik zal een Profeet voor hen doen opstaan uit het midden van hun broeders, zoals u. Ik zal MIJN WOORDEN IN ZIJN MOND GEVEN, en alles wat Ik Hem gebied, zal Hij tot hen spreken. ¹⁹ En met de man die niet naar Mijn woorden luistert, die HIJ IN MIJN NAAM SPREEKT, zal het zó zijn: Ík zal rekenschap van hem eisen.

Offer

Ook offers aan de Heer werden gezalfd en dus geheiligd. Als een offer immers niet geheiligd zou zijn, zou het ook niet voor het aangezicht van de Heer als welgevallig offer kunnen worden aangenomen om boetedoening te kunnen doen voor de zonden van Israëlieten.

Exodus 29:36 (HSV)
³⁶ U moet ook elke dag een jonge stier als zondOFFER TER VERZOENING bereiden en het altaar van zonde reinigen door er verzoening voor te doen; u moet het dan ZALVEN OM HET TE HEILIGEN.

De Messias

Een ander perspectief op zalving is natuurlijk De Messias. Het woord messias (מָשִׁיחַ mashiach #4886) betekent in Hebreeuws dan ook “gezalfde”, het woord Christus betekent hetzelfde in het Grieks.

Jezus is dé Messias, dé Gezalfde. Hij is de vervulling van de zalving; Hij is de heiliging Zelf én Hij is dé toegewijde van de Heer. De gezalfde en toegewijde personen uit het Oude Testament verwijzen naar Jezus, Hij is de Hogepriester, de Koning der Koningen en de ultieme profeet, het Levende Woord van God!

Heiliging

Jezus was natuurlijk Heilig omdat Hij God is maar ook omdat Hij Zichzelf nooit heeft ontheiligd of onrein heeft gemaakt hier op aarde. Jezus, de Messias, de Christus is ook dé Gezalfde van De Heer, in de zin dat Hij volledig rein is, zonder zonden.

Lucas 2:26 (HSV)
²⁶ En hem was een Goddelijke openbaring gegeven door de Heilige Geest dat hij de dood niet zien zou voordat hij DE GEZALFDE VAN DE HEERE zou zien.

Hebreeën 7:26–27 (HSV)
²⁶ Want zo’n Hogepriester hadden wij nodig: HEILIG, ONSCHULDIG, ONBESMET, AFGESCHEIDEN VAN DE ZONDAARS en boven de hemelen verheven. ²⁷ Hij heeft het niet nodig, zoals de hogepriesters, elke dag eerst voor zijn eigen zonden slachtoffers te brengen en pas daarna voor die van het volk. Want dat heeft Hij eens en voor altijd gedaan, toen Hij Zichzelf offerde.

Toewijding

Jezus is God, maar op aarde was Hij volledig toegewijd aan de Vader. Hij kwam niet op aarde om Zijn eigen wil te doen maar de wil van de Vader; dat Jezus de vervulling wordt van hetgeen waar het Oude Testament een voorschaduw van is:

• Jezus is de Hogepriester die ons reinigt van de zonden voor Gods troon;

• Jezus is de Koning der Koningen die over ons regeert;

• Jezus is de Profeet, het Levende Woord van God, Getuige van het Evangelie;

• Jezus is het Bloedoffer waarmee voor eens en voor altijd verzoening wordt gebracht.

Jezus zegt zelf continu dat Hij niet uit Zichzelf handelt maar namens de Vader, die Hem opdrachten heeft gegeven om deze taken uit te voeren.

Lucas 4:18 (HSV)
¹⁸ DE GEEST VAN DE HEERE IS OP MIJ, OMDAT HIJ MIJ GEZALFD HEEFT; Hij heeft Mij gezonden om aan armen HET EVANGELIE TE VERKONDIGEN, om te genezen wie gebroken van hart zijn,

Johannes 6:38–39 (HSV)
³⁸ Want Ik ben uit de hemel neergedaald, niet opdat Ik Mijn wil zou doen, maar DE WIL VAN HEM DIE MIJ GEZONDEN HEEFT. ³⁹ En dit is de wil van de Vader, Die Mij gezonden heeft, dat Ik van alles wat Hij Mij gegeven heeft, niets verloren laat gaan, maar het doe opstaan op de laatste dag.

Mattheus 26:39 (HSV)

³⁹ En nadat Hij iets verdergegaan was, wierp Hij Zich met het gezicht ter aarde en bad: Mijn Vader, als het mogelijk is, laat deze drinkbeker aan Mij voorbijgaan. MAAR NIET ZOALS IK WIL, MAAR ZOALS U WILT.

Jezus’ dood is ook een Heilig aan de Heer toegewijd werk, een Heilig Offer waarmee voor eens en voor altijd boete wordt gedaan voor de zonden van de hele wereld. De zalving is dan ook een beeld van de reiniging door het Bloed van Jezus! Wij worden gewassen/gereinigd, niet door olie, maar door het Bloed van Jezus.

Mattheüs 26:12 (HSV)
¹² Want toen zij deze ZALF OP MIJN LICHAAM GOOT, deed zij dat als voorbereiding op Mijn begrafenis.

Hebreeën 9:22–26 (HSV)

²² En bijna alles wordt volgens de wet DOOR BLOED GEREINIGD, en zonder het vergieten van bloed vindt er geen VERGEVING plaats. ²³ Het was dus noodzakelijk dat de afbeeldingen van de dingen die in de hemelen zijn, hierdoor gereinigd werden, maar de hemelse dingen zelf door betere offers dan deze. ²⁴ Want Christus is niet binnengegaan in het heiligdom dat met handen gemaakt is en dat een tegenbeeld is van het ware, maar in de hemel zelf, om nu voor het aangezicht van God te verschijnen voor ons, ²⁵ en dat niet om Zichzelf dikwijls te offeren, zoals de hogepriester elk jaar in het heiligdom binnengaat met bloed dat niet van hemzelf is. ²⁶ Want dan had Hij vanaf de grondlegging van de wereld dikwijls moeten lijden. Maar nu is Hij bij de voleinding van de eeuwen eenmaal geopenbaard OM DE ZONDE TENIET TE DOEN DOOR HET OFFER VAN ZICHZELF.

Zalving binnen de Gemeente

Nu we weten dat de zalving in het Oude Testament werd gedaan om iets te heiligen/reinigen en daarmee iets dienstbaar te kunnen toewijden aan God, en dat Jezus de werkelijke vervulling is van die heiliging en toewijding, rest ons de vraag hoe dit betrekking heeft op de Gemeente van nu.

Heiliging

Doordat Jezus Zijn leven heeft gegeven om ons vrij te kunnen kopen van de zonde zijn ook wij, die Hem geloven, gereinigd door Zijn bloed. Dit Bloed is onze zalving die ons, die in Hem geloven, heiligt zodat wij voor Gods aangezicht kunnen en mogen komen. Door deze reiniging kunnen wij eindelijk weer worden verzoend met God door de Heilige Geest, sinds dat we van Hem gescheiden zijn geweest na de zondeval in de tuin van Eden.

Openbaring 1:5–6 (HSV)

⁵ en van Jezus Christus, Die de getrouwe Getuige is, de Eerstgeborene uit de doden en de Vorst van de koningen der aarde. Hem Die ons heeft liefgehad EN ONS VAN ONZE ZONDEN GEWASSEN HEEFT IN ZIJN BLOED, ⁶ en Die ons gemaakt heeft tot koningen en priesters voor God en Zijn Vader, Hem zij de heerlijkheid en de kracht in alle eeuwigheid. Amen.

2 Korintiërs 1:21–22 (HSV)
²¹ En Hij Die ons met u bevestigt in Christus EN ONS GEZALFD HEEFT, is God, ²² Die ons ook verzegeld heeft en het onderpand van DE GEEST IN ONZE HARTEN GEGEVEN HEEFT.

Efeziërs 1:13 (HSV)
¹³ In Hem bent ook u, nadat u het Woord van de waarheid, namelijk het Evangelie van uw zaligheid, gehoord hebt; in Hem bent u ook, TOEN U TOT GELOOF KWAM, verzegeld met de Heilige Geest van de belofte,

Toewijding

Nu wij zijn geheiligd door het Bloed en zijn verzegeld met de Heilige Geest kunnen ook wij worden toegewijd aan de Heer naar de voorbeelden die Jezus Christus ons heeft gegeven met Zijn leven en onderricht. Wij zijn met Jezus deelgenoten aan de toewijding van het werk van God, de reiniging van mensen (priesterschap), de regering over de schepping (koningschap) en de verkondiging van het Woord van God (profetie).

1 Petrus 2:9 (HSV)

⁹ Maar u bent een uitverkoren geslacht, een koninklijk priesterschap, een heilig volk, een volk dat God Zich tot Zijn eigendom maakte; opdat u de deugden zou verkondigen van Hem Die u uit de duisternis geroepen heeft tot Zijn wonderbaar licht,

2 Timotheüs 2:21 (HSV)

²¹ Als iemand zich dan hiervan reinigt, ZAL HIJ EEN VOORWERP ZIJN VOOR EERVOL GEBRUIK, GEHEILIGD EN VAN VEEL NUT VOOR DE HEERE, VOOR ELK GOED WERK GEREEDGEMAAKT.

Deze werken waartoe wij geroepen zijn tot toewijding aan God kunnen wij niet doen uit onze eigen kracht. De hereniging met de Heilige Geest geeft ons de kracht om wonderen te doen, ieder naar wat de Geest hem aan gaven schenkt. Deze wonderen zijn niet bedoeld om als superheld door het leven te gaan maar om net als Jezus rechtvaardig/rein/heilig te leven en door dienstbaarheid, liefde en genade het Evangelie te verkondigen met redding brengt aan anderen net als wij dat hebben mogen ontvangen.

Heiliging door het Woord van God

Hoewel we natuurlijk geestelijk geheiligd zijn door het Bloed van Jezus is de Heilige Geest bezig met het vernieuwen van ons hart en denken waardoor wij ook in ons daden steeds heiliger zullen kunnen wandelen in ons leven op aarde. De Heilige Geest is dan ook de onderwijzer in het Woord van God waardoor wij steeds heiliger zullen leven en steeds meer op de Heer Jezus Christus zullen gaan lijken. Niet om ons bestwil maar om de Naam van Jezus Christus te verhogen en bekend te maken over heel de wereld.

1 Johannes 2:27 (HSV)

²⁷ En wat u betreft, DE ZALVING DIE U VAN HEM HEBT ONTVANGEN, blijft in u, en u hebt het niet nodig dat iemand u onderwijst; MAAR ZOALS DEZE ZALVING U ONDERWIJST met betrekking tot alle dingen – en die zalving is waar en is geen leugen – en zoals ze u heeft onderwezen, zo moet u in Hem blijven.

Johannes 14:26 (HSV)
²⁶ Maar de Trooster, de Heilige Geest, Die de Vader zenden zal in Mijn Naam, Die zal u in alles ONDERWIJZEN en u in herinnering brengen alles wat Ik u gezegd heb.

Verkondiging van het Woord van God (profetie)

Door de openbaring van Gods Woord met hulp van de Heilige Geest kunnen wij het beter begrijpen en groeien in het geloof en onze levenswandel naar het voorbeeld van Jezus. Door deze heiliging van ons denken en levenswandel kunnen wij onszelf ook veel beter toewijden aan de werken van God, waartoe wij ook geroepen zijn. Een van die roepingen is de profetie.

Profetie is niet het voorspellen van de toekomst, maar het verkondigen van Gods Woord aan de mensen met wie wij in aanraking komen of toe gezonden zijn. In het Oude Testament waren dit voornamelijk gezalfde profeten die nieuwe openbaringen van God verkondigden. Nu wij het Woord van God als Bijbel hebben en het Evangelie van Jezus kennen is dat achter niet meer nodig op die manier. Wij worden geroepen om de waarheid en het Evangelie te verkondigen en hiervan te getuigen op de aarde.

Handelingen 1:8 (HSV)
⁸ maar u zult de KRACHT van de Heilige Geest ontvangen, Die over u komen zal; en u zult MIJN GETUIGEN zijn, zowel in Jeruzalem als in heel Judea en Samaria en tot aan het uiterste van de aarde.

Openbaring 19:10 (HSV)
¹⁰ En ik viel voor zijn voeten neer om hem te aanbidden, maar hij zei tegen mij: Pas op dat u dat niet doet! Ik ben een mededienstknecht van u en van uw broeders, die het getuigenis van Jezus hebben. Aanbid God. HET GETUIGENIS VAN JEZUS IS NAMELIJK DE GEEST VAN DE PROFETIE.

De genadegaven van de Geest

Verder zijn er natuurlijk allerlei manieren om deel te nemen/krijgen aan het werk van de Heer. De Heilige Geest schenkt dan ook allerlei gaven aan mensen hoe Hij wil dat die persoon wordt toegewijd aan de Heer. Het is aan de ontvangers om zichzelf dienstbaar op te stellen als een goed dienaar van de Heer, werkend aan het Koninkrijk van God. De Heer overziet dit alles en zorgt er voor dat de Gemeente als één geheel, Lichaam van Christus, het werk van de Vader voortzet zolang de Heer Jezus Christus nog niet is teruggekeerd.

1 Korintiërs 12:4–11 (HSV)
⁴ Er is verscheidenheid van genadegaven, maar het is dezelfde Geest. ⁵ Er is verscheidenheid van bedieningen, en het is dezelfde Heere. ⁶ Er is verscheidenheid van werkingen, maar het is dezelfde God, Die alles in allen werkt. ⁷ Aan ieder echter wordt de openbaring van de Geest gegeven tot wat nuttig is voor de ander. ⁸ Want aan de één wordt door de Geest een woord van WIJSHEID gegeven en aan de ander een woord van KENNIS, door dezelfde Geest; ⁹ en aan een ander GELOOF, door dezelfde Geest, en aan een ander genadegaven van GENEZINGEN, door dezelfde Geest; ¹⁰ en aan een ander werkingen van KRACHTEN, en aan een ander PROFETIE, en aan een ander het ONDERSCHEIDEN VAN GEESTEN, en aan een ander allerlei TALEN, en aan een ander UITLEG VAN TALEN. ¹¹ Al deze dingen echter werkt één en dezelfde Geest, Die aan ieder afzonderlijk uitdeelt zoals Hij wil.

Genezing

Een van deze goede genadegaven van de Heilige Geest is de gave van genezing. Deze wordt ook een aantal keer gelinkt aan de zalving met olie. Deze zalving hoeft op zichzelf geen kracht te hebben, het is immers een beeld van de reiniging van zonden.

Jezus kwam dan niet naar de aarde om alle zieken te genezen van hun ziektes, Hij kwam om mensen te genezen van de zonde. Door bovennatuurlijke wonderen te doen liet Hij zien dat Hij werkelijk in Naam van de Vader handelde en dat Hij werkelijk de macht had om zonden te vergeven, iets wat de mensen op aarde anders echt niet zouden geloven. Kortom, wonderen zijn er niet om alle ziekenhuizen te legen van de zieken, ze zijn er om te bewijzen dat wij werkelijk namens God het Evangelie verkondigen op aarde.

Handelingen 10:38 (HSV)
³⁸ hoe God Jezus van Nazareth GEZALFD HEEFT MET DE HEILIGE GEEST en met kracht en hoe Hij het land doorgegaan is, terwijl Hij goeddeed en allen die door de duivel overweldigd waren, genas, want God was met Hem.

Marcus 6:13 (HSV)
¹³ En zij dreven veel demonen uit en ZALFDEN veel zieken met olie en MAAKTEN HEN GEZOND.

Conclusie

De zalving is een beeld van het tweeluik reiniging (heiliging) en toewijding aan God. In het oude testament waren dit mensen die door de Heer waren aangesteld om Zijn werk te verrichten, namelijk een priester, koning en een profeet. Ook voorwerpen en offers die in de tempel werden ingezet moesten altijd zorgvuldig worden gereinigd voordat ze konden werden ingezet voor God om middels rituelen vergeving te bewerkstelligen voor de zonden.

In Jezus wordt het beeld van de zalving, de heiliging en toewijding vervult. Hij de is dé Gezalfde van de Heer, de Messias, de Christus, volledig heilig en volledig toegewijd om het Evangelie te verkondigen en de opdracht van de Vader uit te voeren: het ultieme Bloedoffer worden voor de vergeving van alle zonden. Als Hogepriester, Koning der Koningen, Levende Woord van God en Bloedoffer heeft Hij de hele Wet vervult en is Hij hét toonbeeld van de heiligheid en toewijding, dé Messias, dé Gezalfde.

Het Bloed van Jezus is voor ons de zalving, ofwel reiniging van zonden. Hierdoor zijn wij schoongewassen (rein en heilig) in Gods ogen en worden wij door de Heilige Geest toegewijd om de Wil van God uit te voeren. Toegewijd om als medepriester dienst te doen in de Gemeente, het Lichaam en Tempel van Christus, als medekoning te strijden voor het hemelse Koninkrijk van God en als medeprofeet het Evangelie te verkondigen. Ten slotte worden wij toegewijd om naar ons voorbeeld, Jezus, ons leven in te zetten als levend offer zodat ook anderen de liefde en genade mogen zien en ontvangen.