Wat is de wedergeboorte?
Voor een Christen is de wedergeboorte een bekende term die meestal iets betekent als "Christen geworden zijn". De term opnieuw geboren worden is door Jezus zelf gebruikt toen Hij Nicodemus (een Farizeeër) uitlegde hoe iemand in de hemel kan komen. Maar waarom gebruikt Jezus die term? En hoe kunnen wij dan opnieuw geboren worden?Johannes 3:1–5 (HSV)
1 En er was een mens uit de Farizeeën; zijn naam was Nicodemus, een leider van de Joden. 2 Deze kwam ’s nachts naar Jezus en zei tegen Hem: Rabbi, wij weten dat U van God gekomen bent als leraar, want niemand kan deze tekenen doen die U doet, als God niet met hem is. 3 Jezus antwoordde en zei tegen hem: Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: Als iemand niet opnieuw geboren wordt, kan hij het Koninkrijk van God niet zien. 4 Nicodemus zei tegen Hem: Hoe kan een mens geboren worden als hij oud is? Hij kan toch niet voor de tweede keer in de buik van zijn moeder ingaan en geboren worden?
Opnieuw geboren worden?
Vermoedelijk zal Nicodemus gedacht hebben dat Jezus hem in de maling nam, want hij vraagt Jezus retorisch: "Een mens kan toch niet voor de tweede keer in de buik van zijn moeder ingaan en geboren worden?". Jezus legt Nicodemus vervolgens uit dat de tweede geboorte een geestelijke geboorte is, niet een natuurlijke.
Johannes 3:5 (HSV)
5 Jezus antwoordde: Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: Als iemand niet geboren wordt uit water en Geest, kan hij het Koninkrijk van God niet binnengaan.
Voor Nicodemus maar ook voor vele Joden van toen én nu is het hele idee van 'geestelijke interpretatie' vreemd. Het is niet zozeer dat ze niet geloven in de spirituele wereld maar het is meer dat ze Gods beloftes uit de Bijbel fysiek interpreteren. Ze hebben een beeld van de Messias dat Hij de Romeinen zou overwinnen, de aarde zou overwinnen en dat de Joden (in hun fysieke lichaam) bij Hem in het Koninkrijk mogen leven. De Farizeeën geloofden daarbij dat ook de gestorven Joden tot leven zouden komen als de Messias kwam en de Sadduceeën geloofden dat niet, die geloven helemaal niet in het geestelijke (Hand. 23:8).
Hoe dan ook predikte Jezus voornamelijk dat de intentie van het hart belangrijker is dan de letter van de wet en dat onze toekomst een geestelijke toekomst zal zijn in plaats van een aardse toekomst. Deze visie van Jezus was zo radicaal anders dan die van de Farizeeën die zich vooral richtte op de letter van de wet volgen en aardse beloningen verdienen om voor eeuwig in het Koninkrijk van de Messias te mogen komen.
Jezus legde aan Nicodemus uit dat het Koninkrijk van God een hemels koninkrijk is (Joh. 18:36), niet een aardse. En net zoals een nieuw leven op aarde in de wereld komt door de geboorte zal ook in het Hemelse Koninkrijk een nieuw leven ontstaan door een geboorte. Deze geestelijke geboorte is echter niet uit een vrouw maar uit een Geest.
Johannes 3:6–8 (HSV)
6 Wat uit het vlees geboren is, is vlees; en wat uit de Geest geboren is, is geest. 7 Verwonder u niet dat Ik tegen u gezegd heb: U moet opnieuw geboren worden. 8 De wind waait waarheen hij wil en u hoort zijn geluid, maar u weet niet waar hij vandaan komt en waar hij heen gaat; zo is het met iedereen die uit de Geest geboren is.
Hoe kan een mens opnieuw geboren worden?
Nicodemus begrijpt inmiddels dat Gods eeuwige Koninkrijk niet aards is maar hemels, geestelijk. Zijn aardse 'werken van de wet' zullen hem niet in dat Koninkrijk kunnen krijgen. Hoe kun je dan geboren worden in de Geest zodat je alsnog in het Koninkrijk kan komen?
Johannes 3:9–10 (HSV)
9 Nicodemus antwoordde en zei tegen Hem: Hoe kunnen deze dingen gebeuren? 10 Jezus antwoordde en zei tegen hem: Bent u de leraar van Israël en weet u deze dingen niet? 11 Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: Wij spreken over wat Wij weten en getuigen van wat Wij gezien hebben, en toch neemt u Ons getuigenis niet aan. 12 Als Ik aardse dingen tegen u zei en u niet gelooft, hoe zult u geloven als Ik hemelse dingen tegen u zeg?
Jezus neemt het hem kwalijk dat hij als "leraar van Israël" niet weet hoe een mens in het Koninkrijk kan komen. Dat wil dus zeggen dat hij het wel had kunnen weten uit de geschriften (het Oude Testament). Toch weet Jezus dat Nicodemus geestelijke beelden van de wedergeboorte helemaal niet kán begrijpen omdat hij niet wedergeboren is. Geestelijke dingen kunnen alleen maar worden begrepen door mensen die de Geest van God in zich hebben.
1 Korintiërs 2:14 (HSV)
14 Maar de natuurlijke mens neemt de dingen van de Geest van God niet aan, want ze zijn dwaasheid voor hem. Hij kan ze ook niet leren kennen, omdat ze geestelijk beoordeeld worden.
Desondanks Nicodemus deze zaken niet kán begrijpen kan hij wel leren wat je moet doen om opnieuw geboren te worden. Niet alleen Nicodemus kan hiervan leren, ook de discipelen en jij en ik. Hoe kan een mens opnieuw geboren worden zodat hij in het Koninkrijk mag komen? Jezus legt uit:
Johannes 3:13–18 (HSV)
13 En niemand is opgevaren naar de hemel dan Hij Die uit de hemel neergedaald is, namelijk de Zoon des mensen, Die in de hemel is. 14 En zoals Mozes de slang in de woestijn verhoogd heeft, zo moet de Zoon des mensen verhoogd worden, 15 opdat ieder die in Hem gelooft, niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft. 16 Want zo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat ieder die in Hem gelooft, niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft. 17 Want God heeft Zijn Zoon niet in de wereld gezonden opdat Hij de wereld zou veroordelen, maar opdat de wereld door Hem behouden zou worden. 18 Wie in Hem gelooft, wordt niet veroordeeld, maar wie niet gelooft, is al veroordeeld, omdat hij niet geloofd heeft in de Naam van de eniggeboren Zoon van God.
Jezus beantwoord de vraag van Nicodemus met wellicht het meest bekende vers uit de Bijbel, Johannes 3:16; eeuwig leven is weggelegd voor iedereen die gelooft in de Heer Jezus Christus. Met andere woorden, je kunt opnieuw geboren worden in de Geest door te geloven dat Jezus de Zoon van God is en dat Hij ons zo liefheeft dat Hij zijn leven heeft gegeven voor ons! Dat is nog eens een boodschap!
Arme Nicodemus, die zijn hele leven heeft geweid aan vroom leven en keihard werken om de hele wet van Mozes te volgen en daarmee hopelijk rechtvaardig genoeg te worden bevonden zodat hij van God mag binnentreden in het Koninkrijk van de Messias. Het is allemaal tevergeefs want het enige wat wij moeten doen om in het Koninkrijk te mogen komen is te geloven in Jezus. Denk aan toen in de woestijn bij Mozes mensen werden genezen van slangenbeten door God te geloven en naar een slang op een paal te kijken. De verhoging van de staf en verhoging van de Zoon en het geloof in de staf en geloof de Zoon staan centraal in deze gelijkenis. Geestelijk gezien is de beet van die slang (de duivel, Op. 12:9) voor ons de zonde, die ieder van ons de dood in stuurt. Door de Zoon te verhogen en in Hem te geloven kunnen wij genezen worden van die zonde en eeuwig leven!
Opnieuw geboren door water en Geest?
Als we even teruggaan naar het begin van het gesprek tussen Jezus en Nicodemus lezen we dat de wedergeboorte niet alleen uit de Geest is maar ook uit water. Als we wat dieper willen gaan in het beeld van de wedergeboorte moeten we zowel het water als de Geest moeten begrijpen.
Johannes 3:5 (HSV)
5 Jezus antwoordde: Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: Als iemand niet geboren wordt uit water en Geest, kan hij het Koninkrijk van God niet binnengaan.
Populaire uitleggen
De meest gangbare uitleggen van wat het water is zijn de Christelijke waterdoop of de menselijke geboorte. De Christelijke waterdoop is niet logisch, die werd pas na Jezus' wederopstanding gebruikt als symbool van je geloof in Jezus, niet als verplicht middel om gered te kunnen worden. We weten namelijk dat de waterdoop niet verplicht is voor de redding maar het geloof alleen (Ef. 2:8-9). Bovendien werd de niet-gedoopte misdadiger op het kruis naast Jezus gered (Luk. 23:43) en ontving men de Heilige Geest zonder te zijn gedoopt in water (Hand. 10:44-48). De waterdoop is een symbolische geloofsbelijdenis van de werkelijke bekering die reeds heeft plaatsgevonden.
De menselijke geboorte is echter ook niet logisch. Dat "je water breekt" voor een geboorte is een term die wij vandaag de dag gebruiken maar in de tijd van Jezus is er geen enkele aanwijzing of geschrift dat water aan de natuurlijke geboorte werd gelinkt. Bovendien zou Jezus dan zeggen: als je het Koninkrijk in wil komen moet je ook mens zijn. Dit zou een volledig overbodige toevoeging zijn omdat we allemaal mensen zijn.
Levend water
Er is dan ook een veel betere uitleg van wat het water aanduidt gebaseerd is op vele verzen met betrekking tot de wedergeboorte uit zowel het Oude als het Nieuwe Testament. Het beeld van water en Geest komt namelijk heel vaak voor. Zie bijvoorbeeld de profetieën van Ezechiël en Jesaja:
Ezechiël 36:25–27 (HSV)
25 Ik zal rein water op u sprenkelen en u zult rein worden. Van al uw onreinheden en van al uw stinkgoden zal Ik u reinigen. 26 Dan zal Ik u een nieuw hart geven en een nieuwe geest in uw binnenste geven. Ik zal het hart van steen uit uw lichaam wegnemen en u een hart van vlees geven. 27 Ik zal Mijn Geest in uw binnenste geven. Ik zal maken dat u in Mijn verordeningen wandelt en dat u Mijn bepalingen in acht neemt en ze houdt.
Jesaja 44:3 (HSV)
3 Want Ik zal water gieten op het dorstige en stromen op het droge. Ik zal Mijn Geest op uw nageslacht gieten en Mijn zegen op uw nakomelingen.
Beide profeten profeteren over hetzelfde waar Jezus over spreekt, een nieuwe tijd waarin God mensen zal redden. We lezen hier dat deze redding een combinatie zal zijn van water en Geest, waarbij het water een beeld is van reiniging. Maar wat is dan precies die reiniging van water? Ook dit leggen Jezus zelf en onder andere Paulus aan ons uit:
Johannes 15:3 (HSV)
3 U bent al rein vanwege het woord dat Ik tot u gesproken heb.
Efeziërs 5:25–27 (HSV)
25 Mannen, heb uw eigen vrouw lief, zoals ook Christus de gemeente liefgehad heeft en Zich voor haar heeft overgegeven, 26 opdat Hij haar zou heiligen, door haar te reinigen met het waterbad door het Woord, 27 opdat Hij haar in heerlijkheid voor Zich zou plaatsen, een gemeente zonder smet of rimpel of iets dergelijks, maar dat zij heilig en smetteloos zou zijn.
Het water is een beeld van het levende Woord van God, de waarheid die leven schenkt. Die reiniging door het Woord is het horen van het levendmakende Evangelie dat Jezus predikte. Dit Evangelie, goede nieuws, dat geloof in Jezus redding brengt door genade en niet door werken, is de waarheid die men tot het geloof brengt.
Johannes 4:13–14 (HSV)
13 Jezus antwoordde en zei tegen haar: Ieder die van dit water drinkt, zal weer dorst krijgen, 14 maar wie drinkt van het water dat Ik hem zal geven, zal in eeuwigheid geen dorst meer krijgen. Maar het water dat Ik hem zal geven, zal in hem een bron worden van water dat opwelt tot in het eeuwige leven.
Romeinen 10:17 (HSV)
17 Zo is dan het geloof uit het gehoor en het gehoor door het Woord van God.
Net als water vuil van iets afwast, wast Het Woord van God, de waarheid, iemands gedachten van onwaarheden die ons ongelovig houden en tot de dood leiden. Daarnaast was het ons van schuld van ons eigen zelf-veroordelende geweten omdat we de wet van God blijven overtreden. Die waarheid die ons geweten reinigt is het Evangelie: dat Jezus met zijn Bloed heeft betaald voor onze overtredingen en dit uit genade schenkt aan eenieder die in Hem gelooft. Iedereen die dus het Evangelie hoort en in Jezus gaat geloven is spreekwoordelijk of geestelijk gewassen en wedergeboren uit het water van het Woord. Zo iemand heeft kennis vernomen van de waarheid van het Evangelie en heeft zich bekeerd omdat hij door een waar geloof is veranderd in denken én in doen.
Geboren uit de Geest
Op ditzelfde moment dat iemand tot het geloof komt neemt de Heilige Geest intrede in zijn lichaam. Deze doop met de Heilige Geest is permanent en is onze verzegeling dat wij kinderen van God geworden zijn. De Geest is onze levenslijn geworden, wij blijven leven in de Geest zelfs als ons fysieke lichaam sterft.
Efeziërs 1:13–14 (HSV)
13 In Hem bent ook u, nadat u het Woord van de waarheid, namelijk het Evangelie van uw zaligheid, gehoord hebt; in Hem bent u ook, toen u tot geloof kwam, verzegeld met de Heilige Geest van de belofte, 14 Die het onderpand is van onze erfenis, tot de verlossing die ons ten deel viel, tot lof van Zijn heerlijkheid.
Romeinen 8:11 (HSV)
11 En als de Geest van Hem Die Jezus uit de doden opgewekt heeft, in u woont, zal Hij Die Christus uit de doden opgewekt heeft, ook uw sterfelijke lichamen levend maken door Zijn Geest, Die in u woont.
De Heilige Geest zorgt er voor dat iemand ook na zijn bekering blijft vernieuwen door het Woord. Zo zal iedere ware wedergeboren Christen langzaam aan meer en meer op Jezus Christus gaan lijken in denken en doen. Deze zelfde Heilige Geest zal het Woord ook gaan verspreiden via de wedergeboren Christen.
Johannes 14:26 (HSV)
26 Maar de Trooster, de Heilige Geest, Die de Vader zenden zal in Mijn Naam, Die zal u in alles onderwijzen en u in herinnering brengen alles wat Ik u gezegd heb.
Titus 3:4–5 (HSV)
4 Maar toen de goedertierenheid van God, onze Zaligmaker, en Zijn liefde tot de mensen verschenen is, 5 maakte Hij ons zalig, niet op grond van de werken van rechtvaardigheid die wij gedaan hadden, maar vanwege Zijn barmhartigheid, door het bad van de wedergeboorte en de vernieuwing door de Heilige Geest.
Johannes 7:38–39 (HSV)
38 Wie in Mij gelooft, zoals de Schrift zegt: Stromen van levend water zullen uit zijn binnenste vloeien. 39 En dit zei Hij over de Geest, Die zij die in Hem geloven, ontvangen zouden; want de Heilige Geest was er nog niet, omdat Jezus nog niet verheerlijkt was.
Conclusie
Het gesprek tussen Jezus en Nicodemus is een zeer rijke dialoog die zowel antwoord geeft op de dwaalleer van de Farizeeën als ons uitleg geeft over hoe iemand het eeuwig leven kan ontvangen en het Koninkrijk van God mag binnentreden. Wij kunnen het eeuwig leven namelijk niet verdienen door vroom te leven volgens de wet van Mozes zoals de Farizeeën deden en leerden. Het eeuwig leven is een geschenk van God uit liefde en genade aan eenieder die gelooft in het Evangelie: dat Jezus, de Zoon van God, Zijn leven heeft gegeven voor eenieder die in Hem gelooft.
De wedergeboorte is een geestelijk beeld van iemand die een nieuw persoon wordt door een waar geloof in dat Evangelie. Deze persoon heeft de waarheid van het Evangelie gehoord, is daardoor in denken en doen een veranderd persoon geworden en heeft op datzelfde moment van bekering de Heilige Geest ontvangen. Het beeld van de wassing door water is dat van hoe de waarheid iemands gedachten reinigt van de leugens die ongelovigen van de waarheid van dat Evangelie en de waarheid van het Woord weghouden. Een waar geloof, de bekering en de verandering van iemands persoonlijkheid door de vernieuwende invloed van de Heilige Geest is de wedergeboorte door water en Geest die iedere Christen kenmerkt. Hij is gereinigd door het Evangelie en met God verzoend door de Heilige Geest, hij is een nieuw persoon geworden, geboren als kind van God in het geestelijke Koninkrijk van de Hemel.
1 Johannes 5:1–5 (HSV)
1 Ieder die gelooft dat Jezus de Christus is, is uit God geboren; en ieder die Hem liefheeft Die geboren deed worden, heeft ook lief wie uit Hem geboren is. 2 Hieraan weten wij dat wij de kinderen van God liefhebben, wanneer wij God liefhebben en Zijn geboden bewaren. 3 Want dit is de liefde tot God, dat wij Zijn geboden in acht nemen; en Zijn geboden zijn geen zware last. 4 Want al wat uit God geboren is, overwint de wereld; en dit is de overwinning die de wereld overwonnen heeft: ons geloof. 5 Wie anders is het die de wereld overwint dan hij die gelooft dat Jezus de Zoon van God is?